علم نقشه برداری و کاربرد آن
نقشه برداری چیست؟
در حالت کلی تعریف نقشه برداری علم دقت و اندازه گیری می باشد بصورت ساده میتوان گفت تعیین عوارض روی زمین درنقشه ها به این صورت که از طریق بدست اوردن مشخصات طول عرض و ارتفاع ، مختصات آن بدست می آید که در ادامه به کاربرد و نحوه استفاده از انها می پردازیم .
معمولا عملیات نقشه برداری دو مرحله می باشد مرحله اول برداشت نقاط و مرحله دوم محاسبه و ارایه نتایج است . در مرحله اول از دستگاه های گیرنده جی پی اس ، انواع دوربین های نقشه برداری توتال استیشن و ترازیابی هرکدام بسته به نوع پروژه و کاربرد های آن استفاده می شود و نتایج آن هم بصورت نقشه های اتوکدی و مقاطع عرضی و طولی و جداول رقوم و احجام به کارفرما ارایه میگردد.
ترازیابی
در چه زمینه های از نقشه برداری میتوانیم فعالیت کنیم؟
اشنایی با انواع کاربرد های نقشه برداری
نقشه برداری زمینی : پرکاربرد ترین نوع نقشه برداری میباشد که در این نوع پروژه ها برای طراحی و پیاده کردن مسیرها از قبیل راهسازی ، سد سازی ، پل سازی، ساختمان و انواع پروژه های مختلف عمرانی استفاده می گردد.
نقشهبرداری زیرزمینی:
در این نوع نقشه برداری منظور برداشت یا پیاده کردن نقشه های تونل ها و معادن و انواع سازه های زیر آب است .
نقشهبرداری هیدروگرافی:
این نوع نقشه برداری داشتن موقعیت عمق دریاها و رودخانه ها جهت عبور و مرور کشتی ها ، انواع قایق ها .
زیردریایی ها ، انواع پروژه های ساحلی ، محل عبور لوله های نفت و گاز از عمق دریاها ،ایجاد اسکله های جدید و مکانیزه و …. از آن استفاده می گردد. .
نقشهبرداری نظامی:
در سراسر جهان برای نظام ارتش ، رشته نقشه برداری از اهمیت بالایی برخوردار می باشد . به این شکل که تهیه نقشه های نظامی و تعیین نقاط استراتژیک یک منطقه و تهیه نقشه های مختلف راه ها و مسیر های دسترسی برای اهداف نظامی مورد استفاده قرار می گیرد .
نقشهبرداری ثبتی :
این نوع نقشه برداری که امروزه با استفاده از دستگاه های گیرنده جی پی اس نیز استفاده می شوند با هدف تعیین حدود اراضی و مساحت قطعات ملکی ،در حوزه املاک و مستغلات جهت تفکیک و یا ثبت سند املاک مورد استفاده قرار می گیرد. .
نقشه برداری شهری
شاید شما هم اسم نقشه های طرح هادی روستایی و یا طرح تفصیلی شهری به گوشتان خورده باشد منظور از نقشه برداری شهری تهیه و اجرای طرح های جامع و تفصیلی و هادی شهرها و روستاها می باشد .
تاریخچه نقشه برداری :
جالب است بدانیم مردمان باستان می توانستند عرض جغرافیایی را تعیین کنند ولی تعیین طول جغرافیایی با دشواری بسیار همراه بوده است .آنها برای مسافرتهای خود نیاز به نقشه داشتند و نقشه هایی نیز بدون توجه به فواصل تهیه می کردند .ایرانیان باستان نیز نقش برجسته ای در پایه گذاری علم نقشه برداری داشته اند. اکتشافات دریایی که از زمان گذشته انجام گرفته است موید این مطلب است .تعیین موقعیت در روی زمین و فراهم آوردن هر گونه نقشه در جهان باستان نیز نیاز به در دست داشتن ابزارها و بهره وری ا ز قواعدی داشته است .مصریان روشهایی برای اندازه گیری ارتفاع بین دو نقطه و تعیین فاصله افقی آندو داشته اند طناب ، ترازو گونیا از ابزارهای نخستین نقشه برداری بوده اند و کم کم تراز و خط کش و پرگار به آن افزوده گشت .
نقشه برداران قدیم برای تعیین امتداد ، فاصله و زاویه وسایلی ساخته بودند که نخستین آنها ریسمان بود و همچنین برای تعیین تراز افقی تراز هایی ساخته بودند و این تراز در طول تاریخ فرمهای گوناگونی به خود گرفته است . کهن ترین آن تراز آبی بوده است که نوع تکامل یافته تر آن همان شیلنگ تراز است که بناهای امروزی از آن استفاده می کنند . کرجی دانشمند ایرانی مخترع دستگاههای با ارزشی بوده است . وی را می توان مخترع نخستین دوربین تئودولیت به شمار آورد . وی صفحه ای را مدرج کرده و لوله ای با قابلیت گردش 360 درجه برروی آن سوار کرد و این صفحه توسط زنجیری آویزان می شد و توسط شاقولی بر روی آن عمود میشد که با آن زوایای بین دو نقطه را می خواند و با استفاده از تئوریهای مثلثات ارتفاع کوه ها و اختلاف بلندی ها را بدست می آوردند .
نقشه برداری از چه زمانی در ایران به وجود امد ؟
در دوره قاجاریه با اهتمام عباس میرزا فرزند و ولیعهد فتحعلیشاه افرادی برای فراگیری دانش های جدید به اروپا اعزام گردیدند. در زمان صدارت میرزا تقی خان امیرکبیر صدراعظم نامی دوران قاجاریه به منظور گسترش و بهره گیری از علوم و فنون جدید مدرسه دارالفنون تاسیس گردید. دراین مدرسه نو بنیاد، اساتید اطریشی تدریس می کردند و ایرانیانی که در اروپا تحصیل نموده بودند آنها را همراهی می نمودند. یکی از درسهایی که در دارالفنون تدریس می شد نقشهبرداری بود. دانشجویان نقشهبرداری دارالفنون به موازات تحصیل، نقشه هایی از روستاهای اطراف تهران تهیه می‌کردند و برخی از آنها بعدها در دارالفنون به تدریس نیز پرداختند. دانش آموختگانی نظیر مرحوم عبداالرزاق بغایری در پایه گذاری رشته نقشهبرداری و تهیه نقشه‌ها به ویژه تعیین حدود مرزی کشور خدمات شایانی نموده‌اند. از آنجایی که نقشهبرداری پیش نیاز اقدامات عمرانی و دفاع و توسعه محسوب می گردد، بر اثر آشنایی حاصل شده با کاربرد نقشهبرداری به تدریج در تشکیلات نظامی و وزارتخانه و دستگاه‌هایی که نیاز به خدمات نقشهبرداری و نقشه داشتند واحدهایی جهت رفع نیاز موردی دایر گردید که این واحدها بصورت پراکنده نقشه‌هایی با روش برداشت زمینی تهیه می نمودند. با تاسیس دانشگاه تهران برخی از دانشکده‌ها نظیر دانشکده فنی، دانشکده نقشهبرداری، دانشکده علوم و …درس نقشهبرداری را جزو درس خود منظور نمودند.
نقشه برداری از چه زمانی به وجود آمد؟
سازمان نقشه برداری کشور از چه زمانی تاسیس شد ؟
طی دوران برنامه 7ساله اول( 1327 تا1334) دایره ای به نام بنگاه مهندسی درسازمان برنامه وقت تشکیل گردید که انجام امور نقشهبرداری نیز بخشی از فعالیت‌های این بنگاه بود. از سال 1330 به بعد مهندسان مشاور خارجی برای اجرا و مشاوره پروژه‌های مختلف در کشور حضور داشتند که بابت هزینه عملیات نقشهبرداری مبالغ زیادی دریافت می‌نمودند. طی این سالها گروهی از کارشناسان سازمان برنامه (از جمله مهندس حامی، مهندس خان بابا ایروانی و… باهمکاری سرهنگ نوتاش) به فکر تاسیس سازمانی افتادند که بتواند پاسخگوی نیازهای نقشهبرداری درسطح کشور باشد. با پیگیریهای انجام گرفته درتاریخ هفتم خرداد 1332به منظور تهیه نقشه کل کشور و تطبیق عملیات نقشه‌بــرداری کــه بـوسیلــه کلیه موسسات و دوایر دولتی در تمام کشور صورت می گرفت دولت وقت اقدام به تصویب قانون سازمان نقشهبرداری کشور زیر نظر سازمان برنامه وقت نمود. پس ازاین تصمیم مرحوم مهندس ابراهیمی که تحصیلات تکمیلی خود را در رشته فتوگرامتری درکشور هلند گذرانیده بود ماموریت یافت تا نسبت به تاسیس سازمان نقشهبرداری کشور اقدام نماید. ایشان پس از فراهم آوردن مقدمات به عنوان اولین رئیس سازمان منصوب گردید.
این سازمان تازه تاسیس ابتدا با جذب نقشه بردارانی از دیگر دستگاهها و تهیه لوازم و تجهیزات شروع بکار نمود، سپس به بمنظور بسترسازی جهت دستیابی به فن‌آوری روز نقشهبرداری که آن‌روزها از طریق عکسبرداری‌هوایی و تبدیل عکسها به نقشه درکشورهای پیشرفته متداول بود، اقدام به دوره‌های آموزشی برای تربیت نیروی انسانی نمود. دراین کلاسها اساتید داخلی و خارجی تدریس می نمودند که طی چهار دوره عده زیادی موفق به گذراندن این دوره ها گردیدند، آنگاه با کمک سازمان ملل متحد و بورس‌های دیگر کشورها و هزینه سازمان نقشهبرداری عده‌ای ازاین دانش آموختگان جهت تکمیل تحصیلات وکسب تجربه به مراکز آموزشی کشورهای پیشرفته اعزام گردیدند. لازم به ذکر است پس از چند سال فترت در آموزش، مجددا درسال 1344 باکسب مجوز از مسئولین تحصیلات عالیه کشور، مدرسه عالی نقشه برداری تاسیس گردید که این آموزش‌ها تا زمستان سال 1357 ادامه یافت .
با تاسیس سازمان نقشه برداری وبهره گیری از فن آوری نوین براساس آموزشهای مذکور و تجهیز این سازمان به تجهیزات پیشرفته نظیر هواپیما ، دستگاههای تبدیل، دستگاههـای چـاپ، فاصلـه‌یاب‌ها، دوربین‌هـای نقشه برداری، تجهیزات کارتوگرافی، … قدم‌های موثری دراجرای برنامه‌های عمرانی برداشته شد. سازمان نقشهبرداری کشور با نقشهبرداری، عکسبرداری‌هوایی، تهیه نقشه‌های مختلف درکلیه برنامه‌های عمرانی از قبیل شهرسازی، سدسازی، آبیاری، راهسازی، انتقال نیروی برق، استخراج معـادن، تهیه نقشه های کاداستر نقش موثری ایفا نموده است.
